قسمت پانزدهم

جدول شماره شش

واژه‌ی چه در گویش کردی کرمانشاهی :

در جمله‌ی « چُزانِم » ( چِه می‌دانم ) نکته‌ای نهفته است. فعل با کدام صیغه ( می‌دانم ، می‌دانی ... ) نوشته شود مورد بحث نیست. این جمله به صورت یک کلمه‌ در کردی خوانده می‌شود و ممکن است بعضی‌ها فکر کنند یک کلمه‌ی ساده است ، امّا از روی معنی آن می‌توان فهمید که دو کلمه است که از ترکیب « چُ » و « زانِم » درست شده است. زانم فعل است و    « چُ » همان « چِه » فارسی است. اگر دقّت کرده باشید صدای آخر آن به « ـُ » ختم شده است و این یک مورد استثنا در کردی و فارسی است. من هیچ واژه‌ای در کردی یا فارسی ندیده‌ام که به صدای« ـُ » ختم شود بجز « دو » . در واقع واژه‌ی « چه » فارسی ، در کردی با سه صدای « ـَ ، ـُ ، ـِ » خوانده می‌شود که می توان « چَ » را مثل بقیه واژه‌های مشابه در کردی این‌طور نوشت « چه » ( چه بِکه‌م )  و « چِ » را برای مشخص شدن از واژه‌ی قبلی با صدا در زیر آن « چِه » ( چِه آیمی‌گه ) و « چُ » را دو جور می‌توان نوشت « چُه » ( چُه‌زانم ) یا « چو » ( چوزانم ).

حذف علامت « ـَ » وقتی به جای آن از علامت‌های « ﻪ ﻩ » استفاده می‌شود.

در کردی وقتی در آخر کلمه از صدای « ـَ » استفاده می‌کنند ، علامت « ـَ » را روی حرفِ قبل از آخر نمی‌گذارند آن را به این صورت می‌نویسند : « چه » ، « بکه ». ، چون همان علامت آخر « ه » خودش صدای « ـَ » است. نیاز نیست این‌طور نوشته شود : بکَه ، چَه .