قسمت بیست و سوم

تلفّظ بعضی کلمات به شکل‌های مختلف :

تفاوت در لهجه‌‌ها و اشکال گوناگون یک واژه مثلِ :

سیاه : سی ، سیا

روباه : رووی ، رووا ، ریوی

مثل ، چون : چوی ، جوی ، جویر ، وَک

جیب : گیفان ، گیرفان

همسایه : همسا ، هَوسا ، هاوسا

نامزد : دزویران ، دسگیران

سرخ شدم ، برشته شدم : برشیام ، برژیام

چشمه : کانی ، کَینی ، کِیَنی ، کاریز

روشن کردن آتش : گیرانن ، گُرّانن ، گیرسانن ، دا گیرسانن

کدخدا : کیخوا ، قویخا ،

در افعال کردی با اضافه کردن یک یا دو حرف به ابتدا یا انتهای فعل شکل‌های مختلفی از آن ایجاد می‌شود. مثلاً برای « نگاه کردن » شکل‌های :

 « سیل کَه » ، « سیر که » ،« سَی کَه »  « سیل کُه » ، « سَی کُه »  ( فارسی کرمانشاهی ) ، « تماشا که » ، « شا کَه » ، « بِرّوانه » ، « بِنورّه » ، « بوین » ، « بوینه » ، « سَرَنج بیه » همه به کار می‌روند.

در جدول زیر فعل « هاتِن » ( آمدن ) به صورت سوم شخص مضارع ( می‌آید ) دیده می‌شود. همین یک صیغه با اضافه کردن « اَ » یا « د » یا « دن » به 24 صورت می‌تواند گفته ‌شود ، گرچه در عمل همه‌ی شکل‌های آن استفاده نمی‌شود. اگر فعل با صیغه‌های دیگر هم صرف شود و یا در فعل‌های دیگر ممکن تغییرات چنان متفاوت باشد که باعث سردرگمی شود. بعضی شکل‌ها مشابه هستند امّا هنگام صرف در صیغه‌های دیگر تفاوت خود را نشان می‌دهند شکل بن فعل در بعضی حالات در حالت بدون ضمیر و با ضمیر ظاهراً یکسان است امّا در حالت‌های دیگر خود را نشان می دهد.

بعضی شکل‌های افعال که قابل صرف هم هستند کم به کار می‌روند یا ممکن است اصلاً استفاده نشوند. کسانی که به ابتدای فعل « اَ » اضافه می‌کنند ، معمولاً دیگر « د » و « دن » را به انتهای فعل اضافه نمی‌کنند.

جدول شماره بیست و سه ( حالات مختلف فعل « هاتِن » ( آمدن ) با اضافه شدن حروف )

حرف « و » موصول ، بدون صدا با کلمه‌ی قبل خوانده می شود.